Nếu bạn đã từng tự hỏi “Mình tồn tại để làm gì?” hay “Mục đích sống của mình là gì?” thì đó có thể là những dấu hiệu đầu tiên của khủng hoảng hiện sinh, một trạng thái tâm lý đang xuất hiện ngày càng phổ biến hiện nay. Do vậy, trong bài viết này, bạn đọc hãy cùng với Shan Healing tìm hiểu chi tiết về khủng hoảng hiện sinh, nguyên nhân, dấu hiệu và các phương pháp chữa lành để vượt qua giai đoạn khủng hoảng này.
Khủng hoảng hiện sinh là gì?
Khủng hoảng hiện sinh (Existential crisis) là một trải nghiệm tâm lý nội tâm sâu sắc, khi một người phải đối mặt và vật lộn với những câu hỏi lớn về sự tồn tại, ý nghĩa, mục đích và giá trị của cuộc đời họ. Đây không phải là một chẩn đoán bệnh lý chính thức, nó là một cuộc xung đột bên trong mỗi người, giữa khao khát tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống và sự nhận thức về thế giới.
Thuật ngữ này bắt nguồn từ chủ nghĩa hiện sinh, một trường phái triết học nhấn mạnh vào tự do, trách nhiệm và việc con người phải tự tạo ra ý nghĩa cho cuộc đời mình trong một vũ trụ không có sẵn mục đích.
Các loại khủng hoảng hiện sinh phổ biến
Hầu hết các cuộc khủng hoảng hiện sinh đều xoay quanh bốn vấn đề cốt lõi mà con người phải đối mặt.
Khủng hoảng về ý nghĩa cuộc sống
Đây là dạng khủng hoảng phổ biến nhất, khi bạn cảm thấy cuộc sống của mình trống rỗng, vô định và không có mục đích rõ ràng. Với tình trạng này, trong đầu bạn thường xuyên xuất hiện các câu hỏi như: “Liệu những gì mình đang làm có thực sự quan trọng?”, “Di sản mình để lại là gì?”.
Khủng hoảng về cái chết và sự hữu hạn
Là trạng thái khi bạn nhận thức được rằng cuộc sống không phải là vô tận và cái chết là điều không thể tránh khỏi có thể gây ra một nỗi sợ hãi sâu sắc. Bạn bắt đầu lo lắng về việc thời gian đang trôi đi, về những điều chưa làm được và sự vô thường của mọi thứ.
Khủng hoảng về tự do và trách nhiệm
Tự do lựa chọn là một món quà, nhưng nó cũng đi kèm với gánh nặng của trách nhiệm. Khi bạn nhận ra rằng mình phải hoàn toàn chịu trách nhiệm cho mọi quyết định, con đường sự nghiệp, mối quan hệ và cả chính cuộc đời mình. Điều này có thể gây ra cảm giác choáng ngợp và lo lắng.
Khủng hoảng về sự cô lập và kết nối
Dạng khủng hoảng này xuất phát từ cảm giác cô đơn sâu sắc, ngay cả khi bạn đang ở giữa đám đông. Bạn cảm thấy không ai thực sự hiểu mình và có một khoảng cách không thể vượt qua giữa bạn và mọi người.
Dấu hiệu và triệu chứng của khủng hoảng hiện sinh
Các triệu chứng của khủng hoảng hiện sinh khá rõ rệt, bạn có thể nhận biết thông qua các dấu hiệu phổ biến như:
- Cảm giác trống rỗng và vô nghĩa, như thể bạn chỉ đang “tồn tại” chứ không thực sự “sống”.
- Lo lắng thường trực về tương lai, về cái chết và về các quyết định của mình.
- Mất hứng thú với những hoạt động từng yêu thích vì cảm thấy chúng không còn ý nghĩa.
- Suy nghĩ ám ảnh và lặp đi lặp lại về mục đích tồn tại, ý nghĩa cuộc sống.
- Nghi ngờ về các giá trị, niềm tin và con đường bạn đã chọn.
- Khó tập trung vào công việc hàng ngày vì tâm trí luôn bị chiếm lĩnh bởi những câu hỏi triết học.
- Mất động lực trong công việc, học tập và các mục tiêu cá nhân.
- Bắt đầu tìm hiểu sâu về triết học, tôn giáo hoặc các chủ đề tâm linh.
Nguyên nhân gây ra khủng hoảng hiện sinh là gì?
Khủng hoảng hiện sinh thường là kết quả của sự kết hợp nhiều yếu tố khác nhau. Từ những biến cố lớn trong cuộc sống đến các yếu tố xã hội.
- Mất đi người thân yêu.
- Ly hôn hoặc kết thúc một mối quan hệ quan trọng.
- Mất việc hoặc thay đổi sự nghiệp đột ngột.
- Áp lực thành công, suy giảm niềm tin vào cuộc sống
- Thiếu kết nối cộng đồng,
Các phương pháp điều trị và hỗ trợ điều trị chứng khủng hoảng hiện sinh
Chứng khủng hoảng hiện sinh hiện nay có khá nhiều phương pháp điều trị, hỗ trợ điều trị, dưới đây là hai phương pháp được áp dụng phổ biến nhất.
Trị liệu hiện sinh (Existential Therapy)
Đây là phương pháp trị liệu khủng hoảng hiện sinh trực tiếp nhất, thay vì xem những lo lắng của bạn là triệu chứng bệnh lý, các nhà trị liệu hiện sinh thường xem đó là một phần tự nhiên của trải nghiệm làm người. Từ đó giúp bạn đối mặt và chấp nhận cái chết, tự do, cô đơn, vô nghĩa vốn là những điều rất đỗi tự nhiên trong cuộc sống. Giúp bạn khám phá, xác định các giá trị cá nhân và học cách chịu trách nhiệm, tự tạo ra ý nghĩa cho cuộc sống của chính mình.
Liệu pháp nhận thức hành vi
Liệu pháp nhận thức hành vi có tác dụng giúp bạn xác định và thay đổi các suy nghĩ tiêu cực, phi thực tế liên quan đến các câu hỏi hiện sinh. Từ đó chú tâm hơn vào cuộc sống hiện tại, tạo ra giá trị cho cuộc sống của bản thân.
Liệu pháp chấp nhận và cam kết
Liệu pháp chấp nhận và cam kết sẽ dạy cho bạn cách chấp nhận những suy nghĩ và cảm xúc khó khăn mà không bị chúng kiểm soát, đồng thời cam kết hành động theo các giá trị cốt lõi của bạn để cuộc sống trở nên ý nghĩa và tốt đẹp hơn.
Sử dụng thuốc điều trị
Điều trị bằng thuốc thường không phải là lựa chọn hàng đầu cho khủng hoảng hiện sinh thuần túy. Tuy nhiên, nếu tình trạng khủng hoảng diễn ra dai dẳng dẫn đến trầm cảm hoặc lo âu nghiêm trọng thì sử dụng thuốc điều trị là lựa chọn tốt nhất để bạn không gây ra những hành vi nguy hiểm đến bản thân.
Việc sử dụng thuốc để điều trị khủng hoảng hiện sinh bắt buộc phải do bác sĩ chuyên khoa kê đơn theo tình trạng thực tế.
Cách tự vượt qua khủng hoảng hiện sinh
Bên cạnh sự hỗ trợ chuyên nghiệp của các phương pháp trị liệu và điều trị, bạn cũng có thể tham khảo một số cách tự vượt qua khủng hoảng dưới đây và áp dụng cho bản thân khi rơi vào tình trạng khủng hoảng.
Thực hành chánh niệm và thiền định
Chánh niệm là nghệ thuật sống trọn vẹn trong khoảnh khắc hiện tại thay vì lo lắng về quá khứ hoặc tương lai. Thực hành thiền định và các bài tập chánh niệm sẽ giúp bạn tập trung vào hơi thở, vào các giác quan, từ đó tâm trí trở nên an tĩnh, sáng suốt.
Tuy thực hành thiền định và chánh niệm không xóa bỏ các câu hỏi hiện sinh, nhưng nó cho bạn thời gian yên tĩnh và không gian để quan sát chúng mà không bị chúng nhấn chìm.
Tìm kiếm ý nghĩa thông qua hoạt động
Ý nghĩa cuộc sống không phải là thứ bạn “tìm thấy” ở đâu đó xa xôi, mà là thứ bạn “tạo ra” mỗi ngày. Hãy thử:
- Tham gia hoạt động tình nguyện: Giúp đỡ người khác là một trong những cách mạnh mẽ nhất để cảm thấy cuộc sống có mục đích.
- Sáng tạo: Viết lách, vẽ, chơi nhạc, làm vườn… Bất cứ hoạt động nào cho phép bạn thể hiện bản thân đều có thể mang lại ý nghĩa.
- Học một kỹ năng mới: Việc chinh phục một thử thách mới giúp xây dựng sự tự tin và mang lại cảm giác tiến bộ.
Xây dựng mối quan hệ và cộng đồng
Hãy chia sẻ những suy nghĩ của bạn với những người bạn tin tưởng. Đôi khi, chỉ cần được lắng nghe và thấu hiểu cũng đã là một liều thuốc chữa lành tâm hồn. Hãy nỗ lực vun đắp những mối quan hệ chân thành, nơi bạn có thể là chính mình.
Chấp nhận và sống với không chắc chắn
Một phần của việc vượt qua khủng hoảng hiện sinh là học cách chấp nhận rằng không phải câu hỏi nào cũng có câu trả lời rõ ràng. Cuộc sống vốn dĩ không chắc chắn. Thay vì chống lại, hãy học cách sống với nó. Tập trung vào những gì bạn có thể kiểm soát: thái độ, hành động và lựa chọn của bạn trong hiện tại.
Khi nào cần tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên nghiệp?
Mặc dù tình trạng khủng hoảng hiện sinh có thể tự vượt qua được, tuy nhiên nếu bạn cũng hoàn toàn có thể tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia, bác sĩ có chuyên môn bất kỳ lúc nào để được tư vấn, điều trị một cách khoa học.
Khi tìm kiếm chuyên gia, bác sĩ điều trị, cần tìm hiểu thông tin và chọn những nhà tâm lý học hoặc bác sĩ tâm thần có kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm về trị liệu hiện sinh hoặc các vấn đề liên quan đến ý nghĩa cuộc sống để được hỗ trợ tốt nhất.
Lời kết
Bài viết trên đây, Shan Healing vừa chia sẻ đến bạn đọc một số thông tin chi tiết về tình trạng khủng hoảng hiện sinh, các nguyên nhân gây khủng hoảng, dấu hiệu nhận biết và các cách để vượt qua giai đoạn khủng hoảng hiện sinh hiệu quả. Hy vọng những chia sẻ của chúng tôi sẽ có ích với bạn đọc.
